Η Οικονομική κρίση της Ρωσίας το 1998

        Μία ανάσα από την χρεοκοπία βρέθηκε το καλοκαίρι του 1998 η Ρωσία. Τότε, η ανικανότητα της κυβέρνησης να εφαρμόσει συνεπείς οικονομικές μεταρρυθμίσεις είχε επιφέρει ρήγμα στο κλίμα επενδυτικής εμπιστοσύνης και οι επενδυτές εγκατέλειπαν τις ρωσικές αγορές ξεπουλώντας ρούβλια και αξίες.
        Το χρεοστάσιο του 1998 είχε δικό του χρονικό: Προτού ακόμη ξεσπάσει οικονομική κρίση, η κυβέρνηση είχε εκδώσει ομόλογα GKO, που στην πραγματικότητα ήταν « πυραμίδα». Η μειούμενη παραγωγικότητα, ένα τεχνητό σύστημα συναλλαγματικής ισοτιμίας μεταξύ του ρουβλίου και των ξένων νομισμάτων για να αποτραπεί η εγχώρια κρίση, και ένα χρόνιο δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν το σκηνικό της κρίσης.
      Άλλη μία αιτία ήταν το οικονομικό κόστος που είχε ο πρώτος πόλεμος εναντίον της Τσετσενίας, και που υπολογίστηκε σε 5,5 δις δολάρια. Στο πρώτο εξάμηνο του 1997 η ρωσική οικονομία είχε παρουσιάσει κάποιες οικονομικές ενδείξεις βελτίωσης. Ωστόσο, τα προβλήματα επιδεινώθηκαν εξαιτίας δύο σοβαρών κρίσεων από το εξωτερικό:
       Η πρώτη ήταν η ασιατική χρηματοοικονομική κρίση, που είχε ξεκινήσει το 1997, και η συνεπακόλουθη μειωμένη ζήτηση για πετρέλαιο και μέταλλα. Η μείωση της ζήτησης για εμπορεύματα προκάλεσε πτώση των τιμών τους, με αποτέλεσμα οι χώρες που είχαν άμεση εξάρτηση από τις εξαγωγές πρώτων υλών να πληγούν περισσότερο από άλλες. Το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, τα μέταλλα και η ξυλεία αντιστοιχούσαν σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80% των ρωσικών εξαγωγών, κάνοντας τη Ρωσία ιδιαίτερα ευάλωτη σε κάθε αλλαγή στις διεθνείς τιμές. Επιπλέον, το πετρέλαιο ήταν σημαντική πηγή φορολογικών εσόδων. 
  Εκτός των εξωτερικών κρίσεων υπήρξε και η πολιτική κρίση στο εσωτερικό της χώρας, με τον τότε πρόεδρο Μπόρις Γιέλτσιν να αποπέμπει αιφνιδίως τον πρωθυπουργό Τσερμομύρντιν. 

      Η ρευστότητα στην εσωτερική αγορά διασφαλιζόταν μόνο με εισροές ξένου καυτού χρήματος, με τα ξένα κερδοσκοπικά κεφάλαια να προσελκύονται με πολύ υψηλούς τόκους. Στην προσπάθεια της να στηρίξει το ρούβλι και να παγώσει τις εκροές κεφαλαίων, η κυβέρνηση αύξησε το επιτόκιο των GKO στο 150%. Παρά τις προσπάθειες της Μόσχας, τα χρέη συνέχισαν να αυξάνουν.

         Ένα δάνειο 22,6 δις. δολ. από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα χορηγήθηκε στη Ρωσία τον Ιούλιο του 1998 για να αποκαταστήσει τη σταθερότητα στη ρωσική αγορά και να αντικαταστήσει τα βραχυπρόθεσμα ομόλογα GKO με μακροπρόθεσμα ευρω-ομόλογα. Αν και τούτο είχε επιτυχία αρχικά, η κυβέρνηση συνέχιζε να διατηρεί σε στενό πλαίσιο την ισοτιμία του ρουβλίου, παρά τις προτροπές μεγάλων οικονομολόγων, όπως του Σόρος, να εγκαταλειφθεί η στήριξη προς το νόμισμα. Το κόστος αποπληρωμής του ρωσικού χρέους εκτινασσόταν τα ύψη, και η Δούμα αρνήθηκε να υιοθετήσει κυβερνητικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης.

        Αδυνατώντας να προσφέρει άλλη στήριξη στο ρούβλι, η ρωσική κεντρική τράπεζα αποφάσισε να επιτρέψει την ελεύθερη διακύμανσή του: Σε διάστημα μόνον ενός μήνα έχασε τα δύο τρίτα της αξίας του έναντι δολαρίου. Ο πληθωρισμός είχε εκτιναχθεί στο 84%. Οι τιμές των τροφίμων είχαν αυξηθεί κατά 100% και εκατομμύρια Ρώσοι βρέθηκαν με μηδενικές αποταμιεύσεις . Από την κρίση του 1998 και μετά, η ρωσική κυβέρνηση φαίνεται να ελέγχει τις κοινωνικές και πολιτικές πιέσεις, συμβάλλοντας στη δημιουργία σταθερού οικονομικού κλίματος.

Τάσος Λαγκαδιώτης