"Ανάμεσα στις επιθυμίες και στις ηδονές, υπάρχουν κάποιες παράνομες.Σε μερικούς περιστέλλονται από τους νόμους και από άλλες καλύτερες επιθυμίες, με την επικουρία του λογικού.Έτσι, ή φεύγουν εντελώς ή όσες μένουν είναι λίγες και αδύνατες. Σε άλλους όμως είναι δυνατότερες και περισσότερες..."
Πλάτωνος Πολιτεία

Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2016

Η διαίρεση της ψυχής

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, ενώ όλοι οι άνθρωποι διαθέτουν ψυχή, έχουν δηλαδή συναισθήματα, αισθητηριακές παραστάσεις και στοιχειώδη τουλάχιστον δυνατότητα κρίσης, ελάχιστοι είναι αυτοί που θα μπορέσουν τελικά να αφιερωθούν στον δρόμο της νόησης.

Άρα ο αγώνας δεν διεξάγεται ουσιαστικά ανάμεσα στην ψυχή και στο σώμα, αλλά ανάμεσα σε αντίθετες δυνάμεις της ίδιας της ψυχής.

Η ψυχή λοιπόν διαιρείται σε τρία μέρη. Το πρώτο και κατώτερο ονομάζεται «επιθυμητικό» και είναι η έδρα των ηδονών και των πάσης φύσεως επιθυμιών. Το δεύτερο ονομάζεται «θυμοειδές» και είναι έδρα του πάθους. Και το τρίτο είναι το αθάνατο μέρος της ψυχής μας, το «λογιστικό», που στεγάζει το λογικό και την ορθή κρίση.

Τα τρία μέρη της ψυχής βρίσκονται σε διαρκή διαμάχη, με κυρίαρχη την αντίθεση φρόνησης και ηδονής, «λογιστικού» και «επιθυμητικού». Η σωστή ζωή και η κατάκτηση της ευδαιμονίας εξαρτάται από την εναρμόνιση των μερών της ψυχής, που επιτυγχάνεται με την ηγεμονία του λογιστικού στα κατώτερα μέρη της ψυχής. Τότε ο άνθρωπος είναι σε θέση να ελέγχει τις επιθυμίες του, με εγκράτεια και σωφροσύνη, να μετασχηματίζει το πάθος του σε ανδρεία και να κατευθύνει τον λογισμό του στη γνώση και στη σοφία.

Τρεις βασικές αρετές, η σωφροσύνη, η ανδρεία και η σοφία, αντιστοιχούν στα τρία μέρη της ψυχής, και χαρακτηρίζουν τον ενάρετο βίο. Σε αυτές πρέπει να προστεθεί και μια τέταρτη, η δικαιοσύνη, που αντιστοιχεί στην ισορροπία του συνόλου. Δίκαιος άνθρωπος είναι αυτός που έχει καταφέρει να εναρμονίσει τα τρία μέρη της ψυχής του, όπως δίκαιη πολιτεία είναι αυτή που έχει βρει την ισορροπία ανάμεσα στις βασικές ομάδες των πολιτών της.

www.greek-language.gr/…/ancien…/history/filosofia/index.html

Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2016

«Δεν είμαστε μισά που αναζητούμε το άλλο ήμισυ...»

Αναφέρομαι συχνά στο μύθο που έχει επικρατήσει σε σειρά γενεών, που αφορά τις σχέσεις των ζευγαριών και που καταγράφει τους ανθρώπους ως μισές οντότητες. Σύμφωνα με την αντίληψη αυτή, οι άνθρωποι όντας σε μια αναπηρία έλλειψης, θα πρέπει να αναζητήσουν το έτερον ήμισυ τους, για να την καλύψουν. Επομένως ως επιτυχημένη επιλογή συντρόφου θεωρείται εκείνη που θα καλύπτει πλήρως τις ατέλειες με το να σου προσφέρει ό,τι σου λείπει.

 Ο μύθος αυτός ήταν πολύ σημαντικός σε πολύ παλιές εποχές, τότε που οι γυναίκες ήταν υποτιμημένες και με αυτόν τον τρόπο παρουσιάζονταν ως σημαντικές υπάρξεις που θα συνεισέφεραν στην ολοκλήρωση των ανδρών.

Η παρενέργεια του μύθου αυτού είναι καθημερινά παρούσα στην κλινική πράξη, όταν άνθρωποι που αναζητούν τις αιτίες της καταστροφής της σχέσης τους, ορίζουν ως μοναδική τους ευθύνη την κακή επιλογή συντρόφου. Δεν αναζητούν καθόλου την προσωπική τους ευθύνη, πριν και κατά την σχέση, αλλά εστιάζονται αποκλειστικά στις ελλείψεις του συντρόφου.

Η στάση αυτή εξηγείται από το γεγονός ότι ο καθένας θεωρεί ως δεδομένη την προσωπικότητα του και ως αυτονόητες τις συμπεριφορές, τις προσωπικές ελλείψεις, τις συνήθειες και τις ιδιορρυθμίες τους. Επομένως ο άλλος φταίει για οιαδήποτε εμπλοκή προκύψει στη συνέχεια.

Το φαινόμενο αυτό καταγράφεται σε μεγαλύτερη ένταση από τους συγγενείς και τους φίλους στις διενέξεις και στους χωρισμούς, που πρόθυμα δικαιολογούν την οποιαδήποτε δυσλειτουργία στον δικό τους, αλλά αντίθετα είναι πολύ σκληροί στην κριτική του συντρόφου. «Δεν μπόρεσε να σταθεί όπως έπρεπε…».

Πρέπει να το υπογραμμίσουμε. Δεν είμαστε μισά που αναζητούμε το άλλο ήμισυ. Δικαιούμαστε να είμαστε ολόκληροι και η συμπόρευση με τον σύντροφο αφορά την αμοιβαία ενίσχυση, την αμοιβαία παροχή εμπιστοσύνης, την αμοιβαία έμπνευση, την αμοιβαία φροντίδα, την αμοιβαία χαρά.

Το μοίρασμα και η συμπαράσταση στις δυσχέρειες της ζωής απαιτεί εμπιστοσύνη και γενναιότητα, αλλά και το μοίρασμα των επιτυχιών απαιτεί προσωπική καλή αυτοεκτίμηση και συνάμα ταπεινοφροσύνη αυτού που την παρέχει.

Είναι πολύ σημαντικό να μπορείς να επιλέξεις κάποιον επειδή εσύ τον αγαπάς και με όρους αμοιβαιότητας. Αντίθετα όποιος έχει κινηθεί με κριτήριο την αγάπη και την προσφορά του άλλου (την αγάπη του αγάπησα…), σύντομα θα νιώσει προδομένος. Ο άλλος δεν θα του χαρίζεται για πάντα ή, χειρότερα, θα νιώσει εγκλωβισμένος στο χρυσό κλουβάκι που αρχικά τον κολάκεψε και τον βόλεψε.

Στο ζήτημα της επιλογής συντρόφου δεν ταιριάζει η υπομονή, η φιλανθρωπία, και η ελεημοσύνη. Δεν μπορείς να επιλέξεις κάποιον επειδή τον λυπάσαι, επειδή θέλεις να τον σώσεις, επειδή δεν τον αντέχει κανείς άλλος. Μια τέτοια στάση δεν αφορά την ανθρωπιά, αλλά την παθολογία και την ανοησία που αναζητά εύκολες συγκρίσεις για να επιβεβαιώνεται.

Ένας γνήσιος ερωτικός άνθρωπος ζητά συνοδοιπόρους που θα τον εμπνέουν στο συναρπαστικό μα και απαιτητικό ταξίδι της ζωής. Είναι υπέροχα θαυμαστή και ιερή η εικόνα ενός νέου ζευγαριού που, ευρισκόμενοι μέσα στο πλήθος των ανθρώπων, έχουν δημιουργήσει τον δικό τους αποκλειστικό μικρόκοσμο και τρυφερά κουβεντιάζουν τιτιβίζοντας, καθώς μοιράζονται εμπειρίες, σχόλια και πλούσια συναισθήματα.

Απόσπασμα από το βιβλίο του ψυχίατρου Δημήτρη Καραγιάννη, «Έρωτας ή τίποτα»