Κώστας Αξελός: Η Μοίρα της Σύγχρονης Ελλάδας

      Πρόκειται για ένα δοκίμιο, 48 μικρών σελίδων, του Κώστα Αξελού,από τις εκδόσεις Νεφέλη, έργο του 1954, σε μετάφραση της Κατερίνας Δασκαλάκη.            
      «Ας συγκρίνουμε τους Έλληνες της διασποράς, λέει ο φιλόσοφος με τους Εβραίους. Τα τέκνα του Ισραήλ που εγκαταστάθηκαν σε ξένη γη ευδοκίμησαν οπωσδήποτε ως έμποροι, αλλά έδωσαν επίσης στον ευρύτερο κόσμο μερικές από τις μεγαλύτερες μορφές του. Οι Ελληνες δεν έκαναν το ίδιο κι η συγκεκριμένη διαφορά δεν είναι αμελητέα».                                  
        Και γιατί, ενώ οι Εβραίοι υπάκουσαν στη φωνή των προφητών τους, οι σύγχρονοι Ελληνες έκλεισαν τ' αυτιά τους στη φωνή των φιλοσόφων και των ποιητών τους; Γιατί δεν κατευθύνθηκαν κι αυτοί επίσης προς το άπειρο;».                
     Γιατί, απλούστατα λοιπόν, οι Εβραίοι δεν δέχθηκαν καμία απολύτως λοβοτομή στη θρησκεία και κοσμοθεωρία τους, ενώ οι Ελληνες υπέστησαν μακραίωνες λοβοτομές. Γιατί αποκόπηκαν βίαια από τον κορμό της φιλοσοφίας, της κοσμοθεωρίας, της λατρείας τους, της υπόστασης και της ταυτότητάς τους.          
      Οι Ελληνες, από το 600 μ.Χ. μέχρι σήμερα, δεν έχουν σχέση μαθητείας με τους φιλοσόφους και τους ποιητές τους. Δεν «έκλεισαν τ' αυτιά τους», τους απαγόρευσαν να τους ακούνε. Το δελφικό μαντείο δεν έπαψε τις απαντήσεις, το φίμωσαν. «...Οι θεοί δεν εγκατέλειψαν τις εστίες τους» μόνο στα βάθη του συλλογικού ασυνείδητου.                                
        Η μεταχριστιανική και σύγχρονη Ελλάδα είναι εντελώς διαφορετική απ' την αρχαία, οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί κι η διαφορά δεν είναι αποτέλεσμα φυσικής εξέλιξης, αλλά ανθρώπινης επέμβασης. Πρόκειται για  μια κοινωνία, έναν λαό, με αλλοιωμένη μνήμη,απότοκο βίαιης καταστολής που τελεί έκτοτε σε συνεχή καταστολή.  Ποιος υπόδουλος αλλοτριωμένος πολιτισμός παρήγαγε σκέψη, για να παράξει και η Ελλάδα;                          
       Ο ίδιος ο Αξελός βρέθηκε εκτός Ελλάδας, εξορισμένος, εξοστρακισμένος πρόσφυγας και μετανάστης, κι έτσι ελεύθερος μπόρεσε κι ανέπτυξε την «πλανητική σκέψη» του, και του είμαστε ευγνώμονες. Εκείνος όμως μπορούσε να εξερευνά τον Ηράκλειτο στο Παρίσι το 1954, στην Ελλάδα κάτι τέτοιο ήταν, τότε, πέραν του εκκεντρικού. Τα σωζόμενα των Προσωκρατικών, που τόσο αγάπησε και τόσο έξοχα ανέλυσε, εκδόθηκαν εδώ το 2002, όταν στην Ευρώπη, το 1964, η τρίτομη βασική έκδοση του 1903 μετρούσε 11 ανατυπώσεις. Ο προπομπός τους, το «Doxographi graeci», 1879, είναι ακόμα αμετάφραστο. Γι' αυτό «Η ευρωπαϊκή σκέψη διατηρεί έναν κατά πολύ ζωηρότερο διάλογο με την αρχαία σκέψη απ' ό,τι η νεοελληνική σκέψη».              
        Τι σκέψη, και τι είδους σκέψη, να αναπτύξει λοιπόν ένας πολιτισμός μεταμφιεσμένος διά της βίας; Ο ελληνισμός, όπως οι περισσότεροι προχριστιανικοί πολιτισμοί, είναι νεκρός , είναι πνευματικώς συκοφαντημένος και λοιδορημένος, είναι ηττημένος, κι οι ηττημένοι δεν παράγουν θεωρίες, τουλάχιστον τέτοιες που να υπερφαλαγγίζουν τις επιβληθείσες, γιατί εκεί είναι το θέμα'αν το πετύχαιναν, θα έπαυαν να είναι ηττημένοι.                     
        Οποιαδήποτε άλλη σκέψη θα νομιμοποιούσε την καθεστωτική αλλοτρίωση. Δεν εκλιπαρούν για αποδοχή οι πολιτισμοί, είναι ανάγκη, πόθος, αγώνας. Η ποιότητα, το έργο και ο αριθμός των προσωπικοτήτων και δημιουργών, που αναδείχθηκαν στα 200 ελεύθερα χρόνια, συναντώνται τελευταία φορά, στην ιστορία μας, στην ύστερη αρχαιότητα. Το ενδιάμεσο διάστημα χάσκει ζοφερό και πάντα απειλητικό.              
       Δεν είναι εύκολο να βγούμε από τη φυλακή, ούτε είναι βραχυχρόνιο εγχείρημα. Προσπαθούμε να υπάρξουμε ξανά, έστω παραλλαγμένοι, μπουσουλάμε, σηκωνόμαστε, πέφτουμε, ξανασηκωνόμαστε. Από δω προέρχονται η αναξιοπρέπεια κι η παροιμιώδης μισαυτία μας, που συχνά εμφανίζεται ως γελοία κομπορρημοσύνη. «Με τι ζει η σύγχρονη Ελλάδα;» Με το άχθος να ανακαλύψει τον εαυτό της και να ελευθερωθεί. Πόσος μόχθος απαιτείται, για να μάθει να ισορροπεί ένα έθνος υπόδουλο επί δύο χιλιετίες;                          
         «Η σύγχρονη εποχή εξαρτάται από τον χριστιανισμό -απείρως περισσότερο απ' όσο νομίζει.» .Η νέα περίοδος που ανοίγει με τον χριστιανισμό κόβει τις γέφυρες που τη συνδέουν με την προηγούμενη και μόνο πολύ αργότερα καταφέρνει να ξανασυνδεθεί εν μέρει  με την ελληνική σκέψη»  Επομένως, πώς να παράξει έργο και σκέψη αντίστοιχα των φιλοσόφων της η Ελλάδα, όταν ο ελληνικός πολιτισμός δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τον χριστιανισμό και τον αντιπάλεψε όσο μπορούσε. Και όμως η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι χριστιανική.Και δεν είναι οξύμωρο, είναι παρατεταμένος βιασμός που στομώνει την ψυχή και νεκρώνει τους εγεφαλικούς νευρώνες.           
       Παρατηρεί την εξάρτηση ο Αξελός: «Η σύγχρονη Ελλάδα έχει μια γενική σχέση κι έναν πολύ ιδιαίτερο δεσμό με τον ιουδαιοχριστιανισμό , αλλά προσπερνάει ακροποδητί το θεμελιωδέστερο αυτό ζήτημα, ενώ ο Καστοριάδης  το έθιξε ευθέως πολλές φορές, αντιμετωπίζοντας σωρεία αντιδράσεων κι ο Σαραμάγκου δήλωσε πως η κοινωνία θα ήταν καλύτερη, χωρίς την Αγία Γραφή.    
      Επίσης αναφέρεται στην «Αγία Αυτοκρατορία του Βυζαντίου» και θεωρεί το Βυζάντιο ως το δεύτερο ιστορικό στάδιο του ελληνισμού, κάτι που εξ ορισμού μάς περιδινεί σφοδρότερα στον ίλιγγο της χαμένης και συγκεχυμένης ταυτότητάς μας. Είμαστε Ελληνες ή Ρωμιοί; Όχι μόνο δεν έχουμε κατηγορηματικά απαντήσει, ώστε να κάνουμε το πρώτο βήμα για μια ουσιαστική ύπαρξη και εξέλιξη αλλά, σήμερα, ευπρεπείς άνθρωποι προτιμούν να χαρακτηριζόμαστε με το υποτιμητικό ρωμιοσύνη, απ' το όνομα των κατακτητών μας. Σαν να μας έλεγαν, δηλαδή, ναζί ύστερα από 2.000 χρόνια και να το προτιμούσαμε προτάσσοντας δοκησίσοφους βαρύλογους πομφόλυγες.                 
          Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας έχει γραφτεί -όχι οριστικά, τίποτε δεν είναι οριστικό στην ιστορία- λόγω της ήττας μας. Χάσαμε, με ευθύνη μας. Κι η ήττα όμως τμήμα της εξέλιξης είναι, κι η αποτυχία, κι όλα κι η πτώση συνιστά απόδειξη θνητότητας, άρα ο ηττημένος θριαμβεύει. Σύγχρονη απόδειξη της ήττας είναι κι ο εμφύλιος, που η ερμηνεία του είχε θέση στο δοκίμιο , μένει πάντως μετέωρο το άβολο ερώτημα: Γιατί όταν όλοι οι άλλοι γιόρταζαν τη νίκη και ανασυγκροτούνταν, εμείς φορούσαμε μαύρα ρούχα και περιβραχιόνια του πένθους; Επειδή επιλέξαμε να μην υπάρχουμε'αυτό σημαίνει εμφύλιος μετά τέτοια νίκη.
 enet.gr