Η θρησκεία υποκινεί το μίσος;

          Νασρίν: Η θρησκεία με πλήγωσε με πολλούς τρόπους. Εξαιτίας της, τα βιβλία μου απαγορεύτηκαν και κάηκαν. Εξαιτίας της, εκδόθηκαν εντάλματα σύλληψης εναντίον μου. Εξαιτίας αυτών των ενταλμάτων, αναγκάστηκα να εγκαταλείψω το σπίτι μου. Στην ίδια μου τη χώρα, αναγκάστηκα μέσα στη μαύρη νύχτα να βρω καταφύγιο για να κρυφτώ.
     
               Οι θρησκευτικοί φονταμενταλιστές με καταδίωκαν να με σκοτώσουν, με σπάθες, με τσεκούρια και πιστόλια, ακόμη και με ερπετά,με σκοινιά που ήθελαν να περάσουν στο λαιμό μου. Ήθελαν να με κρεμάσουν. Αφότου δημοσιεύτηκε η «φάτουα», όποιος με σκότωνε θα παρέμενε ελεύθερος, θα έπαιρνε μια αμοιβή και θα είχε εξασφαλίσει τον Παράδεισο. Εν συντομία, η θρησκεία οδήγησε έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων να θέλει να μου κόψει τη γλώσσα, να μου αρπάξει την πένα. Η θρησκεία μού απαγορεύει να διασχίσω τα σύνορα οποιασδήποτε μουσουλμανικής χώρας. Για πολύ καιρό, δεν είχα το δικαίωμα να ταξιδεύω στη δημοκρατική και κοσμική Ινδία, όπου τουλάχιστον θα είχα τη δυνατότητα να ζω με άλλους συμπατριώτες μου. Ακόμη και για την Ινδία είχα γίνει ένα μίασμα. Γιατί είχα ασκήσει κριτική στους ινδουιστές φονταμενταλιστές για τα άγρια εγκλήματά τους. Να τι είμαι σήμερα: μια ξένη στην ίδια μου τη χώρα, μια ξένη στη γειτονική Ινδία και μια ξένη στη Δύση.
             Η θρησκεία με οδήγησε σε έναν πνευματικό και δυνητικά σωματικό θάνατο. Ορισμένοι θα ισχυριστούν πως το πρόβλημα δεν είναι πραγματικά η θρησκεία. Θα πουν πως μόνο μια μικρή ομάδα φανατικών έπαιξε αυτό το βρώμικο παιχνίδι. Κατά τη γνώμη τους, τα προβλήματά μου προκλήθηκαν απλώς από μερικούς τρελούς που θέλησαν να χρησιμοποιήσουν πολιτικά τη θρησκεία για δικό τους όφελος, πως αυτοί οι φανατικοί είναι ανόητοι που ερμηνεύουν με διαφορετικό τρόπο τα θρησκευτικά κείμενα. Όμως εγώ δεν κάνω καμία διάκριση ανάμεσα στη θρησκεία και το  θρησκευτικό φανατισμό.
             Φουρέστ: Εγώ προσπαθώ να διακρίνω αυτή τη διαφορά. Οι φανατικοί σε καταδιώκουν στο όνομα της θρησκείας. Ένα κείμενο ή κάποια βιβλία δεν καταδιώκουν από μόνα τους κάποιον. Χρειάζεται ένα χέρι, ένα σώμα και έναν εγκέφαλο, για να το μετατρέψει σε εργαλείο καταδίωξης. Οι εξτρεμιστές καταπιέζουν τόσο εύκολα στο όνομα της θρησκείας επειδή ο θρησκευόμενος εμπεριέχει μέσα του τον πειρασμό να αισθάνεται ανώτερος από τους άλλους, να θεωρεί ότι κατέχει την απώτατη αλήθεια και επομένως να περιφρονεί όσους έχουν διαφορετική άποψη ή πίστη. Από αυτή την άποψη θεωρώ τη θρησκεία σαν τον κρίκο της αλυσίδας που λείπει ανάμεσα στην πνευματικότητα και στον φανατισμό. Το γεγονός μάλιστα ότι μια ιδεολογία ακουμπά πάνω σε μια φενάκη, σκοπός της οποίας είναι να είναι ιερή, την καθιστά μισαλλόδοξη και δεν επιθυμεί την κριτική ή το διάλογο. Εδώ βρίσκεται η διαφορά ανάμεσα στην πίστη και την πεποίθηση. Η πεποίθηση μπορεί να συζητηθεί, είναι ανοικτή στο διάλογο ή στην αντιπαράθεση επιχειρημάτων. Η πίστη δεν συζητά τίποτε: υπάρχουν αυτοί που πιστεύουν και όσοι δεν πιστεύουν.
             Όσο για το νόημα της ζωής, ανεξάρτητα από την όποια θρησκεία, οφείλουμε να το υπερασπιζόμαστε αναφερόμενοι στο γενικό καλό. Γιατί ο ουμανισμός είναι μια γλώσσα που ενώνει τους ανθρώπους αντί να τους χωρίζει. Συχνά οι πιστοί περιορίζουν τον ουμανισμό σε μια πολύ προσγειωμένη ιδεολογία, για να υπογραμμίσουν την υπερβατική πλευρά της πίστης. Όμως το να πιστεύεις στους ανθρώπους είναι μια υπέρβαση! Είναι εξαιρετικά διεγερτικό να βιώνεις αυτή την υπέρβαση και να μην τη μεταθέτεις σε έναν δημιουργό. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν μας απασχολεί το τι συμβαίνει πριν και μετά το θάνατο.
           Μπορούμε να είμαστε αγνωστικιστές ή πιστοί σε μια θρησκεία, σε μια ιερή δύναμη που δίνει νόημα στη ζωή και κυρίως στον θάνατο, αλλά να μην υποκύπτουμε στην αλαζονική στάση ότι εμείς έχουμε τη σωστή εξήγηση, η οποία οδηγεί εύκολα στην επιθυμία της κυριαρχίας. Αυτό προσάπτω κυρίως στους «θρησκευόμενους», αλλά δεν είμαι εναντίον της θρησκείας, με την έννοια ότι δεν περιφρονώ τους πιστούς. Δεν τα βάζω με κείνους που πιστεύουν σε μια συγκεκριμένη συνταγή για να πάνε στον Παράδεισο, χωρίς ωστόσο να επιδιώκουν να την επιβάλουν στους άλλους. Απορρίπτω την πολιτική πλευρά της θρησκείας, αλλά σέβομαι την πολιτισμική και πνευματική της πλευρά. Ίσως, επειδή σέβομαι a priori όλους τους πολιτισμούς και επειδή υπάρχουν πιστοί που δεν καταπιέζουν τους άλλους και μάλιστα αντλούν μέσα από τη θρησκεία τη δύναμη να γίνουν λίγο καλύτεροι.
            

        Νασρίν: Ορισμένοι γίνονται καλοί, γιατί το έχουν μέσα τους - παρ' όλο που ισχυρίζονται ότι τους βοήθησε σ' αυτό η θρησκεία. Στην πραγματικότητα, αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν στην ηθική. Είναι καλοί, τίμιοι άνθρωποι. Ευχαριστούν γι' αυτό τη θρησκεία, αλλά δεν είναι αλήθεια: ποτέ η θρησκεία δεν έκανε κάποιον άνθρωπο καλό. Η επίδρασή της κάνει τους ανθρώπους κακούς. Η θρησκεία είναι γεμάτη μίσος, και ιδιαίτερα το Ισλάμ που προστάζει να σκοτώνουν τους άπιστους, να μισούν τους χριστιανούς, τους εβραίους, να χτυπούν τις γυναίκες τους όταν δεν τους υπακούουν κ.λπ. Η θρησκεία προορίζεται για τους άντρες, τους «μάτσο». Είναι θρησκεία μίσους και το μίσος φέρνει μίσος.
             Φουρέστ: Συμφωνώ στο ότι η θρησκεία ως πολιτικό σύστημα έχει την τάση να υποκινεί το μίσος, εναντίον των γυναικών, των άπιστων ή των πιστών που δεν ακολουθούν ακριβώς το ίδιο τελετουργικό. Η διαφορά ανάμεσα σε ένα θρησκευτικό κείμενο και ένα ουμανιστικό κείμενο, όπως είναι το κείμενο Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, είναι πως η διακήρυξη του 1948 δεν περιλαμβάνει παρά μόνο θετικές διατάξεις για την ελευθερία και τη δικαιοσύνη. Είτε πρόκειται για την ελευθερία συνείδησης ή έκφρασης, για το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού των λαών, ή για την άρνηση των βασανιστηρίων, για το δικαίωμα ίσης μεταχείρισης.
           Οι περισσότερες από αυτές τις αρετές προσβάλλονται από τα θρησκευτικά κείμενα. Για να τις καταστήσουν συμβατές, πρέπει να διαστρεβλώνουν ένα μέρος από αυτές τις διατάξεις, να τις ανασύρουν κάτω από τόνους άλλων που καλούν σε πόλεμο και μίσος. Δυστυχώς υπάρχουν ακόμη πολλοί άνθρωποι που αισθάνονται την ανάγκη να έλκονται από αυτούς τους παλαιούς μύθους. Επομένως πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί τους, μόνο και μόνο για να υποστηρίξουμε εκείνους που δεν είναι φανατικοί ή φονταμενταλιστές.
             Νασρίν: Σίγουρα υπάρχουν μετριοπαθείς μουσουλμάνοι, αλλά το Ισλάμ δεν είναι μετριοπαθές. Δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο Ισλάμ και τον μουσουλμανικό φανατισμό ή στην καλύτερη περίπτωση υπάρχει διαφορά στο βαθμό, αλλά όχι στη φύση του.Οι υπερασπιστές του Ισλάμ υποστηρίζουν πως δεν πρέπει να συγχέεται το Ισλάμ με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό και ότι το πραγματικό Ισλάμ δεν έχει καμία σχέση με τη βία. Όμως όλες οι αρχές του μουσουλμανικού φονταμενταλισμού προέρχονται από το Κοράνι. Είναι μια ολοκληρωτική κατασκευή που οι μουσουλμάνοι νομικοί άντλησαν από φονταμενταλιστικά κείμενα του Ισλάμ. Οι φανατικοί, με περισσότερη λογική και συνοχή από τους δήθεν μετριοπαθείς μουσουλμάνους, έκαναν το Ισλάμ τη βάση μιας ριζοσπαστικής, ουτοπικής ιδεολογίας με στόχο να αντικαταστήσει την ελευθερία και τη δημοκρατία, ως κυρίαρχο σύστημα.
          Χωρίζουν τον κόσμο σε δύο μέρη: «τη γη των πολέμων» και «τη γη του Ισλάμ». Από τη μια είναι η  γη των άπιστων, όπου οι μουσουλμάνοι πρέπει να διεισδύσουν, να προσηλυτίσουν τον κόσμο και να αναπαραχθούν έως ότου γίνουν πολλοί. Έπειτα πρέπει να κηρύξουν τον πόλεμο, να νικήσουν και να επιβάλουν τη μουσουλμανική θρησκεία. Η ολοκληρωτική φύση του Ισλάμ εμφανίζεται με τον πιο έντονο τρόπο μέσα από την έννοια της «τζιχάντ», του ιερού πολέμου που στοχεύει την κατάκτηση του κόσμου και την υποταγή του στη μοναδική αληθινή πίστη, τον νόμο του Αλλάχ.

Συζήτηση μεταξύ της συγγραφέα από το Μπανγκλαντές, Τασλίμα Νασρίν, και της Γαλλίδας δοκιμιογράφου και δημοσιογράφου επί σειρά ετών στο σατιρικό περιοδικό «Charlie Hebdo», Καρολίν Φουρέστ.      
Βίκυ Τσιώρου/www.enet.gr