Θόδωρος Τερζόπουλος: "Να μην κάνουμε μεγάλα όνειρα, ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο. Είναι μακρύς ο δρόμος και δύσκολος".

Συνέντευξη του σκηνοθέτη, Θόδωρου Τερζόπουλου

Μ.Θ. -Η δεσπόζουσα ιδεολογία, ποια μπορεί να είναι σήμερα;
Θ.Τ. -Νομίζω ότι στην εποχή μας παρατηρούμε το τέλος της Ιστορίας, το τέλος των ιδεολογιών. Λέμε δημοκρατία και δεν ισχύει, λέμε σοσιαλισμός και γελάμε, λέμε κομμουνισμός και αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό. Μιλάμε για την ελευθερία.Όλοι αυτοί οι ορισμοί του εικοστού αιώνα, που έπαιξαν ένα ρόλο πολλές φορές θετικό και πάρα πολλές άλλες αρνητικό, πλέον δεν ισχύουν.
       Χρειάζεται επαναπροσδιορισμός. Χρειάζεται όσο ποτέ άλλοτε να δούμε μέσα μας, να κατακτήσουμε την αυτογνωσία, για να ξαναβρεθεί, ενδεχομένως, η μεγάλη ιδέα για την Τέχνη. Πρέπει ο καθένας από μας να κάνει το ταξίδι του, να γίνει ένας Οδυσσέας. Να φτιάξουμε ένα νέο κόσμο. Αρκετά περιχαρακωθήκαμε στα μικρά, στα ευτελή, στα ασήμαντα, στα ψυχοφθόρα, στα περιττά και στα θνησιγενή. Σε αυτά αναλωθήκαμε δεκαετίες, με τα ψέματα του life style. Το ψέμα, ως επικρατέστερος λόγος για την αλήθεια, συνέβη και αυτό! Συνέβη και στην Τέχνη. Όταν τα συζητούσα αυτά με το δάσκαλο και μέντορά μου Χάινερ Μίλερ, τότε κατάλαβα ότι ένας είναι ο δρόμος, ο δρόμος του βάθους. Γι’ αυτό και τον υπηρετώ. Να ξαναβρεθούν οι αρχές της αλήθειας.

 Μ.Θ. -Η σημερινή κρίση στην χώρα μας, εκτός από οικονομική, είναι κρίση ταυτότητας του σύγχρονου πολιτισμού;
Θ.Τ. -Η κρίση σήμερα είναι πρώτα πιστεύω, πολιτική, βαθύτατα ηθική, βαθύτερα πολιτιστική και λιγότερο οικονομική. Αν όλα αυτά τα χρόνια της καταστροφής, υπήρχαν δυνάμεις (δυστυχώς δεν υπήρχαν), που να δημιουργούσαν τον άλλο λόγο, το αντίδοτο και να συντηρούσαν κάποιες από τις πολιτισμικές αξίες, κάποιες αρχές σε εξέλιξη, τότε ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού θα μπορούσε ν’ αντέξει την κρίση και μάλιστα να καλυτερεύσει. Αλλά συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Η μεγάλη πλειοψηφία του λαού δεν ήταν έτοιμη για την κρίση. Δημιουργήθηκε ένα νέο είδος πολίτη. Αυτό που λέγαμε «ελληναράς», είναι τελικά ο «μαζάνθρωπος», έτοιμος να καταστρέψει τα πάντα. Πέρα από την εθνική ταυτότητα, έχει χαθεί η ταυτότητα με όλες τις αρχές και τις αξίες της ζωής. Η ταυτότητα που μας διαφοροποιεί από τον «μαζάνθρωπο» χάθηκε. Αυτή η μάζα χειραγωγείται και είναι έτοιμη να ξαναβρεί το νέο αρχηγό της για να γυρίσει πίσω το χρόνο, τότε που δούλευε λίγο και κατανάλωνε πολύ. Γιατί αυτό είναι το μοναδικό της κριτήριο και τίποτε άλλο.

Μ.Θ. -Πώς μπορεί ο σύγχρονος «ενεργός πολίτης» να αναχαιτίσει την καθοδική πορεία των πραγμάτων;
Θ.Τ. -Ο σύγχρονος ενεργός πολίτης καθεύδει. Ο λαός που έχει καταναλώσει εκατό φορές περισσότερα από αυτά που θα έπρεπε να καταναλώσει, σιγά-σιγά άρχισε ν’ αλλοτριώνεται. Και στην θέση του δεν είδα τον άνθρωπο, το λαό να διεκδικεί, ν’ αγωνίζεται, να μορφώνεται, να προοδεύει, να κοιτάει στο μέλλον. Γιατί αυτό είναι ο λαός. Το άλλο είναι η μάζα. Φτιάξανε (και αυτό είναι η μεγάλη καταστροφή) έναν λαό, στην πλειοψηφία του, ο οποίος δεν ξέρω πώς θα βγει από αυτό το αδιέξοδο. Μπορεί να βγει;

Μ.Θ. -Μήπως και η έννοια «λαός» δεν παράγει πλέον κανένα νόημα; Μήπως βρισκόμαστε ήδη αντιμέτωποι με το τέλος της ιστορίας των λαών;
Θ.Τ. -Πιθανότατα έχει κι αυτή η έννοια εκφυλιστεί, μαζί με τις άλλες, δημοκρατία, ελευθερία. Υπάρχει ένας απόλυτος, οριζοντίως, καθέτως, διαγωνίως, εκφυλισμός όλων των εννοιών, όλων των ιδεολογιών. Σαν να ζούμε δηλαδή, ένα τέλος που δεν τελειώνει ποτέ. Κι αυτό είναι ανησυχητικό πάρα πολύ. Διακρίνω στο βλέμμα νέων παιδιών την απόλυτη αγωνία.
        Η μάνα μου έβαφε το σπίτι άσπρο και μέτραγε συνεχώς τι έχουμε να φάμε. Δύο κιλά φακιές, ένα κιλό φασόλια, ένα τσουβάλι αλεύρι κι ένα κουτί ελιές κι έλεγε με αυτά θα περάσουμε το χειμώνα. Πρέπει να ξαναμετρήσουμε από την αρχή αυτά που έχουμε, αφού βάψουμε το σπίτι μας. Και πρέπει να το έχουμε καθαρό το σπίτι αυτή την εποχή και να μετράμε τα βιβλία μας, να λέμε αυτό χρήσιμο, αυτό άχρηστο. Όλο αυτό το περιττό, το άχρηστο, η ζωή η πλεονάζουσα, το πλεόνασμα, όλο το σκουπιδαριό πρέπει να πεταχτεί.
       Προτείνω να κοιτάξει μέσα του ο Άνθρωπος και να κοιτάξει και τον Άλλο. Και να γίνουν ομάδες, πυρήνες, που θα δουλεύουν πάνω στις αρχές της ζωής, της Τέχνης. Μπορεί να υπάρξει αλληλεγγύη σήμερα. Υπάρχουν άνθρωποι που αυτή τη στιγμή που μιλάμε, αλληλέγγυοι προσπαθούν να φτιάξουν μια δουλειά, μια κολεκτίβα. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Αυτός είναι. Ν’ αγαπήσουμε ο ένας τον άλλο.
        Να μην κάνουμε μεγάλα όνειρα, ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο. Είναι μακρύς ο δρόμος και δύσκολος. Πίσω μας έλεγε ο Μπρεχτ, είναι οι δυσκολίες των βουνών, μπροστά μας οι δυσκολίες των πεδιάδων. Εγώ θα το αναστρέψω και θα πω: πίσω μας είναι οι δυσκολίες των πεδιάδων, μπροστά μας οι δυσκολίες των βουνών. Ο συγκρουσιακός εαυτός μας να δημιουργεί γόνιμα έργα μέσα από μια γόνιμη ζύμωση-σύγκρουση, διαρκή, αέναη. Κι όταν οι άνθρωποι συμφιλιωμένοι με τον εαυτό τους, ο ένας με τον άλλο και με την ομάδα, αρχίζουν να δρουν, σίγουρα σιγά-σιγά η κοινωνία αλλάζει…Και πάνω από όλα τα μικρά παιδιά. Όλα αυτά ίσως φαίνονται ουτοπικά. Αλλά εγώ ήμουν μια ζωή ουτοπιστής κι αυτό μου έδωσε πολύ δύναμη κι έτσι διέσχισα τον κόσμο…
Μαρίκα Θωμαδάκη/ protagon.gr